Trong thời đại mà quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hóa đang diễn ra ở mọi nơi trên toàn cầu như ngày nay, nhu cầu về năng lượng là vô cùng to lớn. Chính vì thế, việc tiết kiệm nhiên liệu và năng lượng luôn là yêu cầu hàng đầu được đặt ra cho mỗi quốc gia và mỗi ngành công nghiệp, đặc biệt là ngành công nghiệp ô tô vốn luôn yêu cầu phải thay đổi từng ngày. Giải pháp được đưa ra chính là kết hợp một cách linh hoạt giữa động cơ xăng, động cơ điện và các cơ cấu giúp bảo tồn và chuyển đổi năng lượng một cách hiệu quả.
Prius chính là "lá cờ đầu" trong phân khúc xe Hybrid.
Vậy một chiếc xe Hybrid thực sự là như thế nào? chúng hoạt động ra sao? chúng giúp tiết kiệm nhiên liệu như thế nào.v.v... Tất cả sẽ được giải đáp qua những nội dung gì trình bày dưới đây.
Một chiếc xe được gọi là "Hybrid" nếu nó sử dụng từ 2 loại năng lượng trở lên để tạo ra lực kéo. Nói một cách chính xác hơn, xe Hybrid sẽ được trang bị một động cơ đốt trong truyền thống, một bình chứa nhiên liệu, một khối pin và một hay nhiều động cơ điện. Xe Hybrid thường hay bị nhầm lẫn với "xe điện" - loại xe chỉ dùng năng lượng điện sạc từ bên ngoài để vận hành, loại xe này được gọi là "Plug-in Hybrid".
Xe Hybrid được chế tạo để kết hợp động cơ xăng và động cơ điện một cách hợp lý nhằm đạt được những yêu cầu khác nhau, ví dụ như: cải thiện mức tiêu hao nhiên liệu, gia tăng sức mạnh hoặc cung cấp thêm năng lượng cho những thiết bị điện tử và tiện nghi trên xe.v.v...
Theo lý thuyết, xe Hybrid dạng lai Diesel-Điện sẽ là mô hình đạt hiệu quả cao hơn trong việc tiết kiệm nhiên liệu. Tuy nhiên, hệ thống này có cơ cấu phức tạp và giá thành sản xuất cao hơn dạng Xăng-Điện khá nhiều. Chính vì thế, những chiếc xe Hybrid Diesel-Điện không được sản xuất phổ biến bằng các mô hình Hybrid sử dụng động cơ xăng như hiện tại.
Dưới đây là các thuật ngữ hay dùng khi đề cập đến những loại xe Hybrid:
Trên đây là một số khái niệm và thuật ngữ cơ bản về xe Hybrid. Không phải mẫu xe Hybrid nào cũng được trang bị đầy đủ các bộ phận này cũng như có cơ chế hoạt động như nhau, tất cả đều phụ thuộc vào cách bố trí và sắp đặt các bộ phận với nhau (Layout).
Một chiếc đầu máy xe lửa sử dụng nền tảng Series Hybrid.
Đây là mô hình Hybrid lâu đời nhất, nó đã được ứng dụng trên những đầu máy xe lửa và tàu thủy xuất hiện ở thế kỷ trước. Trong một chiếc xe sử dụng nền tảng Series Hybrid, động cơ điện đóng vai trò trưc tiếp trong việc tryền lực cho bánh xe. Chính vì thế, yêu cầu đặt ra là động cơ điện phải có sức mạnh lớn, dẫn đến kích thước của nó rất to. Tuy chạy bằng động cơ điện nhưng loại xe này vẫn được xem là xe Hybrid bởi vì nó vẫn sử dụng động cơ xăng để tại ra nguồn điện cung cấp cho động cơ điện và hoạt động như là một chiếc máy phát điện đúng nghĩa.
Ngày nay hầu như không có bất kì chiếc xe Hybrid nào sử dụng nền tảng này. Tuy nhiên, nền tảng "xưa" nhất này vẫn còn được ứng dụng trên những chiếc xe sử dụng năng lượng từ pin nhiên liệu Hydrogen thay vì dùng động cơ xăng truyền thống để tạo ra dòng điện.
BMW 7-Series ActiveHybrid là mẫu xe Parallel Hybrid tiêu biểu.
Đây là mô hình Hybrid đơn giản và ít "tốn kém" nhất nên nó được áp dụng khá nhiều trên xe hơi. Ở nền tảng này, động cơ xăng chỉ làm một nhiệm vụ duy nhất là cung cấp sức mạnh cho chiếc xe, động cơ điện đóng vai trò hỗ trợ cho động cơ xăng mỗi khi chiếc xe cần gia tốc mạnh, ví dụ như khi tăng tốc, qua mặt hay leo đèo chẳng hạn...
Nếu lượng pin còn lại đủ lớn, động cơ điện sẽ thay thế luôn động cơ xăng trong những tình huống xe di chuyển chậm và không cần nhiều sức mạnh. Trong mô hình này, hệ thống tái tạo năng lượng phanh (Regenerative Braking) sẽ đóng vai trò chủ đạo trong việc "sạc pin" chứ không phải động cơ điện. Do đó, tốc độ "phục hồi" năng lượng của cụm pin sẽ diễn ra khá chậm.
Toyota Highlander Hybrid là một mẫu xe tiêu biểu cho nền tảng Series-Parallel Hybrid.
Như cái tên của nó đã nói lên tất cả, mô hình Hybrid này chính là sự kết hợp của 2 dạng nêu trên. Nó chính là nền tảng có kết cấu phức tạp nhất, và tất nhiên là có chi phí sản xuất và giá thành cao nhất. Tuy nhiên, giá trị mà nó mang lại là rất xứng đáng, những chiếc xe Series-Parallel Hybrid luôn có mức tiêu hao nhiên liệu tốt nhất, có thời gian sử dụng điện năng từ bộ pin lâu nhất và tốc độ tối đa đạt được là cao nhất so với các nền tảng khác.
Trong mô hình này, sức mạnh tạo ra từ động cơ xăng & động cơ điện được kết hợp với nhau một cách linh hoạt nhằm bổ trợ cho nhau và tạo ra hiệu quả hột động tốt nhất cho chiếc xe. Động cơ xăng sẽ đóng vai trò cung cấp sức mạnh chủ yếu cho chiếc xe, động cơ điện sẽ hỗ trợ cho động cơ xăng khi cần thiết (mô hình Parallel Hybrid). Điện năng sẽ được lưu trữ trong cụm pin (thường là loại Li-ion) của chiếc xe, nó sẽ được sạc thông qua hệ thống tái tạo năng lượng phanh (Regenerative Braking) và cả động năng sinh ra từ động cơ xăng (mô hình Series Hybrid).
Chính vì thế, nếu hoạt động một cách luân phiên thì cụm pin trên xe hầu như lúc nào cũng được sạc đầy. Mỗi chiếc xe được trang bị nền tảng Series-Parallel Hybrid đều có một hệ thống quản lý chế độ lái và điều kiện vận hành thông minh. Hệ thống này sẽ tự động nhận biết được điều kiện lái và mức pin còn lại để đưa ra chế độ vận hành hiệu quả nhất (Series hoặc Parallel) ở một thời điểm nào đó cụ thể.
Plug-in Hybrid là những loại "xe điện" đơn thuần, tức là chúng chỉ dùng điện năng tích trữ trong bộ pin để cung cấp cho mô-tơ điện và từ đó tạo ra lực kéo cho chiếc xe. Đặc điểm chung của những loại xe này là chúng đều có một cụm pin Li-ion rất lớn, đủ để cung cấp cho một hành trình di chuyển tương đối dài (khoảng vài trăm km trở lại). Cụm pin này được sạc thông qua nguồn điện từ bên ngoài, vì thế nên mới có cái tên "Plug-in".
Nói tóm lại, bạn có thể dễ dàng hình dung như này: bạn có một chiếc xe Plug-in Hybrid, nếu muốn dùng nó, bạn phải sạc đầy sẵn ở nhà, nếu nó... "hết pin" giữa đường, bạn phải ghé trạm sạc cố định ở trên đường để nạp thêm năng lượng (cái này ở các nước phát triển mới có), nếu nhắm thấy pin còn đủ thì bạn có thể trở về nhà mà không phải ghé vô mấy trạm sạc pin đó. Chính vì lý do bất tiện đó mà xe Plug-in Hybrid vẫn còn chưa được sử dụng một cách phổ biến, dù chính phủ nhiều nước đã hỗ trợ khá nhiều để người dân của họ chuyển qua sử dụng loại phương tiện này.
Những loại xe Plug-in Hybrid nổi tiếng mà có thể các bạn đã từng nghe nói đến như Nissan Leaf, Chevrolet Volt và đặc biệt gần đây có BMW i3 và nhất là Tesla Model S - mẫu xe chạy điện đạt tốc độ nhanh nhất ở thời điểm hiện tại (tốc độ tối đa 210km/h, tăng tốc 0-100km/h trong 4,2 giây).
Chevrolet Volt.
Tesla model S - mẫu xe Plug-in Hybrid nhanh nhất ở thời điểm hiện tại.
Trên đây là tất cả những gì cơ bản và cụ thể nhất về xe Hybrid. Hy vọng rằng qua bài viết này, các bạn sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn về phân khúc xe "xanh" này và nếu có điều kiện thì các bạn có thể lựa chọn cho mình một chiếc xe phù hợp nhất.
Ý kiến bạn đọc